Door: Suzan Otten-Pablos

De diagnose ADHD krijgt veel negatieve aandacht. Vooral op de sociale media zijn er heftige discussies. ADHD zou een verzonnen ziekte zijn, dus niet bestaan. Andere mensen beweren dat ADHD veroorzaakt wordt door een slechte opvoeding en dat we kinderen massaal aan de Ritalin zetten. Aan deze discussies doe ik niet meer mee, maar omdat ik dagelijks word geconfronteerd met mijn ADHD raakt het me wel. De sfeer in het ADHD-debat is grimmig en hierin schuilt een gevaar. Mensen projecteren hun eigen paradigma’s op anderen en gaan hiermee volledig voorbij aan andere waardevolle standpunten. Een mogelijk nadelig gevolg is dat mensen, om verkeerde redenen, van diagnostiek en behandeling af zullen zien. Met alle gevolgschade van dien.

Over de toename van het aantal gebruikers van ADHD-medicijnen wordt veel gezegd. Het aantal gebruikers is de afgelopen jaren verdrievoudigd wat zou wijzen op het te vaak en te makkelijk stellen van de diagnose ADHD. Maar feitelijk zegt deze toename helemaal niets over mogelijke over- en onderdiagnostiek. Studies tonen aan dat er in Nederland in werkelijkheid tussen de 300.000 en 750.000 mensen zijn met ADHD. Als ‘slechts’ 200.000 mensen medicatie gebruiken valt het in de praktijk dus allemaal wel mee. Conservatief geschat komt dit namelijk neer op ongeveer 3% en heel conservatief geschat op 1 of 2% van de bevolking.

Een vaak gemaakte en veelgehoorde opmerking, dat het probleem in de opvoeding ligt, is in dit licht bekeken, dan ook misplaatst. Het heeft weinig zin om te spreken over aanpassingen in de omgeving, omdat een patiënt met medicatie gewoonweg meer leerbaar is, dan zonder medicatie. We moeten ons bewust zijn van het feit dat aanlegfactoren een minstens zo belangrijke rol spelen bij het ontstaan van ADHD als omgevingsfactoren. Omdat ADHD een erfelijke aandoening is, is een chaotische gezinssituatie vaak het gevolg van ADHD bij één of beide ouders. Omgevingsfactoren, zoals opvoeding en onderwijs, kunnen geen ADHD veroorzaken. Ze kunnen hooguit de gevolgen van ADHD beïnvloeden, zoals de hevigheid van de symptomen en de mate waarin iemand onder deze symptomen lijdt.

Het accent moet om deze reden dan ook veel meer liggen op psycho-educatie. Binnen deze voorlichting moeten mensen degelijk worden geïnformeerd over de diagnostiek en de behandeling van ADHD. Omdat medicatie in veel gevallen een zeer belangrijk onderdeel is van de behandeling moet er binnen deze psycho-educatie dan ook ruimschoots aandacht worden besteed aan de werking van medicijnen. Hiermee kunnen veel wilde verhalen de wereld uit worden geholpen.

Er wordt veel gepraat over de risico’s van medicatie. Maar jarenlang onderzoek, naar mogelijke schadelijke effecten, heeft tot nu toe niets opgeleverd. Daarentegen heeft onderzoek wel laten zien dat mensen met onbehandelde ADHD, door impulsiviteit en hyperactiviteit, een verhoogd risico lopen op bijvoorbeeld verslaving, criminaliteit, relatieproblemen en een burn-out. Dit zijn ook precies de mogelijke negatieve gevolgen van de grillige manier waarop momenteel het debat word gevoerd. De vooroordelen die hierdoor bij mensen ontstaan komen namelijk niet overeen met de werkelijkheid, omdat ze niet zijn gebaseerd op feiten. Mensen zullen hierdoor niet uitzoeken hoe dingen werkelijk in elkaar zitten en mogelijk van diagnostiek en behandeling afzien. En dat is niet nodig. Want het grotendeels kunnen voorkomen van de extreme gevolgen van onderbehandeling zou voldoende reden moeten zijn om ADHD tijdig te diagnosticeren en te behandelen.

De toename van het medicijngebruik ligt volgens veel mensen aan de invloed van Farma (medicijnindustrie), die er alleen maar op uit zou zijn om veel pillen te verkopen om veel geld te verdienen. Dit beeld is juist en onjuist. Beïnvloeding door Farma komt voor, maar tegelijkertijd kunnen we de rol van Farma niet wegdenken. Uiteindelijk heeft iedereen belang bij het doen van goed (wetenschappelijk) onderzoek, zodat artsen naar eer en geweten, datgene kunnen doen wat ze diep in hun hart willen doen, namelijk: het nastreven van de allerbeste patiëntenzorg.

Er mag best een debat over ADHD worden gevoerd, dat houdt alle partijen immers scherp, zolang het maar op een constructieve manier gebeurt en het de beeldvorming omtrent ADHD recht doet. Zolang er geen bewijs is geleverd van eventuele overdiagnostiek moeten er geen uitspraken meer worden gedaan die berusten op subjectieve aannames en veronderstellingen. Op deze manier ontkennen we namelijk de complexiteit en vertroebelen we het beeld van ADHD als aandoening. Hiermee brengen we de levenskwaliteit van anderen, bewust of onbewust, in gevaar. En dit zou toch nooit een punt een van discussie moeten zijn?

Een deel van deze tekst is eerder geplaatst op gezinspiratie.nl